Του κ. Γ. Κακλίκη*
Η ανέλεγκτη πορεία της οικονομίας ευνοεί τα λαϊκιστικά κόμματα και τον εθνικισμό που προτάσσουν. Η περίπτωση της Ουγγαρίας είναι χαρακτηριστική και η εξέλιξη του ακροδεξιού ρεύματος σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες – με πρωταγωνίστριες τις μέρες αυτές τη Σουηδία και την Ιταλία – ενισχύει τους φόβους για σκοτεινές μέρες στην Ευρώπη. Η εξάπλωση του εθνικιστικού κύματος πρέπει να εμβάλει σε ανησυχία δημοκρατικές κυβερνήσεις και δυνάμεις γενικότερα. Το κλειδί ανοίγει την πόρτα που οδηγεί σε σκοτεινές αναμνήσεις και σε αμφίβολο μέλλον. Είναι καιρός να πάψουν πλέον ο δυτικός εφησυχασμός και η αδράνεια καθώς, ανάμεσα σε άλλα, η οικονομική κρίση και η πανδημία έχουν προσφέρει έδαφος στην ανάπτυξη των ακροδεξιών τάσεων και τίποτε δεν μπορεί να αποκλείσει ανεπιθύμητες εκπλήξεις. Ας αναλογιστούμε πώς θα μπορούσαν να εξελιχθούν, με ακραίους εθνικιστές σε θέσεις εξουσίας, οι διακρατικές σχέσεις και κυρίως η ενότητα και η ασφάλεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι εθνικιστικές δυνάμεις έχουν ως ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά τους την επιθετική διεκδίκηση. Και με νωπές ακόμα τις περιπτώσεις των επιθετικών πρωτοβουλιών Ρωσίας και Τουρκίας, κάθε εξέλιξη της μορφής αυτής είναι πιθανή. Με ό,τι τραγικό θα μπορούσε να την ακολουθήσει.
Αν και η ενότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι, συλλογικά και εθνικά, πρωταρχικής σημασίας, ακόμα και σήμερα οι ευρωπαϊκές κοινωνίες «ομφαλοσκοπούν». ‘Οσο δικαιολογημένος και αν είναι ο πόνος για τα οικονομικά δεινά που αντιμετωπίζουν, άλλο τόσο αδικαιολόγητη είναι η ελαφρά τη καρδία προσέγγιση όσων συμβαίνουν στον περίγυρό τους. Με τις κυβερνήσεις τους να αγωνίζονται να ισορροπήσουν οικονομικά και ενεργειακά, έχοντας αλλού στραμμένη την προσοχή και όχι πέρα από τα σύνορά τους. Με ελάχιστους «μεγάλους» να σταθμίζουν τα πράγματα γεωπολιτικά, όμως με τους περισσότερους από αυτούς να έχουν ορίζοντες συμφερόντων.
Στο μεταξύ, τα αβγά του φιδιού εκκολάπτονται το ένα μετά το άλλο και εναπόκειται στους σήμερα ιθύνοντες να αντιμετωπίσουν άμεσα το υφέρπον κακό. Με όσα πράττουν οι μέσα και γύρω από την ΕΕ αναθεωρητικές δυνάμεις, οι ηγέτες της Ευρώπης καλό είναι να αγνοήσουν τις αφελείς εκτιμήσεις κάποιων «επαϊόντων» ότι τα ακροδεξιά κινήματα δεν έχουν φασιστικές καταβολές ή, όπως οι δηλώσεις αξιωματούχου του Λευκού Οίκου, ότι «οι αναφορές που παρουσιάζουν τις ιταλικές εκλογές ως συντέλεια του κόσμου δεν συμπίπτουν με τις εκτιμήσεις μας» και πως «δεν θεωρούμε ότι η Ιταλία θα εγκαταλείψει, με κάποιο τρόπο, τη συμμαχία δυτικών χωρών η οποία στηρίζει την Ουκρανία» («Corriere della Sera» / ΑΠΕ-ΜΠΕ, 22/9/2022). Και να αφυπνίσουν άμεσα τις κοινωνίες τους, ανασύροντας τις δραματικές «εικόνες» του Μεσοπολέμου που ξέρουμε ποια κατάληξη είχε.
Αν όχι, το κακό θα μεγαλώσει, θα απειλήσει, και ίσως ο ζόφος σκεπάσει τις κοινωνίες μέχρις ότου εντελώς αντίθετες δυνάμεις, επαγγελλόμενες και πάλι τη σωτηρία των κοινωνιών, θα γυρίσουν πίσω τον τροχό της Ιστορίας, οδηγώντας τους λαούς σε σκολιές ατραπούς. Η ιταλική «σεισμική δόνηση» αρκεί για να ωθήσει δραστικά πλέον τους συγκροτημένους ευρωπαίους πολιτικούς να εστιάσουν στον μεγάλο κίνδυνο να δούμε όχι μόνο τις ήδη υπάρχουσες ρωγμές στην Ευρώπη και τις αρχές της να παίρνουν άλλες διαστάσεις, αλλά και τα εθνικά σύνορα, την ευρωπαϊκή ειρήνη και την ασφάλεια να μπαίνουν σε μεγάλες περιπέτειες.
*Ο Γιώργος Κακλίκης είναι πρέσβης επί τιμή, ειδικός σύμβουλος του ΕΛΙΑΜΕΠ- Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα ΝΕΑ
