Οι ετερόκλητες συμμαχίες

Άρθρο του Δ. Τσαρούχα*


Μεταξύ
των 15 αρχηγών κρατών που παρέστησαν
στη Σύνοδο του Οργανισμού Συνεργασίας της
Σαγκάης ΟΣΣ στη Σαμαρκάνδη ξεχωρίζει η παρουσία
του ιρανού προέδρου Ραϊσί.  Η παρούσα
χρονική συγκυρία χαρακτηρίζεται από την προοπτική
ανανέωσης της συμφωνίας Δύσης και Ιράν
για τη ρύθμιση της χρήσης πυρηνικής ενέργειας
από πλευράς της Ισλαμικής Δημοκρατίας.  Όμως, η προοπτική αυτή που θα
επέτρεπε την αξιόπιστη και ελεγχόμενη παρακολούθηση του εμπλουτισμού
ουρανίου από πλευράς Τεχεράνης ξεθωριάζει συν τω χρόνω.  Άλλωστε, η
πρόσφατη δήλωση του επικεφαλής του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής
Ενέργειας Ραφαέλ Γκρόσι πως το ιρανικό πρόγραμμα καλπάζει τάχιστα
προς τα εμπρός φανερώνει πως μια αναβίωση της συμφωνίας που έθαψε
ο Τραμπ στη διάρκεια της θητείας του αποτελεί περισσότερο επιδίωξη
Μπάιντεν και λιγότερο μια ρεαλιστική προοπτική.  Η Ευρώπη άλλωστε
έχει άλλες προτεραιότητες.  


Η μεγαλύτερη εξ αυτών είναι φυσικά ο πόλεμος στην Ουκρανία, ακριβέστερα, οι συνέπειες αυτού στο κόστος ενέργειας και στον πληθωρισμό.  Υπό την έννοια αυτή, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον η εντεινόμενη προσπάθεια
από πλευράς Κίνας και Τουρκίας, δύο άσπονδων φίλων της Ρωσίας, να
δικαιολογήσουν τις πολεμικές ενέργειες Πούτιν αλλά και τις μεθόδους
που χρησιμοποιεί στην Ευρώπη και πέραν αυτής.  Ο τούρκος πρόεδρος
πρόσφατα δήλωσε πως η Δύση θα πρέπει να μάθει από τα λάθη της πως
ο Πούτιν δεν αστειεύεται και πως την επόμενη φορά καλά θα κάνει να μην
τον υποτιμήσει.  Το Πεκίνο δεν δίστασε να πάει παραπέρα ενστερνιζόμενο το επιχείρημα της Μόσχας πως το NATO απειλούσε τα ζωτικά συμφέροντα
της Ρωσίας πριν από την 24η Φεβρουαρίου.  Στη συνάντησή τους 20
μέρες πριν από την εισβολή στην Ουκρανία, Σι και Πούτιν διατράνωσαν
τη θέλησή τους για απεριόριστη συνεργασία σε όλους τους τομείς. 


Παρότι ο πρόεδρος Πούτιν δεν θα πρέπει να περιμένει απτή οικονομική
βοήθεια από την Κίνα, εντούτοις η υποστήριξη της οποίας απολαμβάνει
φανερώνει πως ο λεκτικός, αν όχι πάντα απαραίτητα και πρακτικός, αντιδυτικισμός συνεχίζει να κερδίζει έδαφος.  Γεννάται λοιπόν το ερώτημα
κατά πόσο η ετερόκλητη συμμαχία Ρωσίας Κίνας Τουρκίας αλλά και Ιράν
στα πλαίσια του ΟΣΣ αλλά και ευρύτερα προδιαγράφει μια συνεκτικότερη
και πιο οργανωμένη προσπάθεια αυταρχικών καθεστώτων να επιβάλλουν
τη δική τους ατζέντα.  Για παράδειγμα η ρητορική τους σύμπνοια για την
ανάγκη διαρκούς μάχης κατά της τρομοκρατίας αποτελεί ένδειξη της
προσπάθειάς τους να ασπαστούν τη ρητορική της Δύσης για τους δικούς
τους σκοπούς.


Μια
τέτοια προσέγγιση εδράζεται σε γεγονότα αλλά η μανιχαϊστική
αντίληψη που διαχωρίζει τον κόσμο στις καλές φιλελεύθερες
δημοκρατίες και στους κακούς δικτάτορες παραπέμπει σε ψυχροπολεμικά
αναλυτικά σχήματα αμφιβόλου ποιότητας.  Πρώτον, υπάρχουν
σημαντικές διαφορές μεταξύ των χωρών που παρέστησαν στη Σύνοδο
ιδιαίτερα μεταξύ Ρωσίας και Ουζμπεκιστάν.  Το ζύγισμα συμφερόντων και
η επιδίωξη εξισορρόπησης στη διεθνή σκακιέρα δεν αποτελούν νομοτελειακά
πρόβλημα μόνο για τη Δύση.  Δεύτερον, πέραν του Ιράν στον ΟΣΣ
συμμετέχει και η Ινδία η πολυπληθέστερη δημοκρατία στον κόσμο που
όμως εισάγει πέντε φορές περισσότερο πετρέλαιο από τη Ρωσία μετά την
έναρξη του πολέμου και συμμετέχει σε στρατιωτικά γυμνάσια από κοινού
με τη Μόσχα.  Τέλος, η αμφίσημη στάση της Τουρκίας έναντι του Κρεμλίνου
μέσω της στρατιωτικής υποστήριξης στην Ουκρανία και των δεδομένων
διαφορών με τη Ρωσία στο συριακό ζήτημα υπογραμμίζει την πολυπλοκότητα
των σχέσεων μεταξύ των μελών μιας ετερόκλητης συμμαχίας.  


Η παρουσία πολλών ξένων ηγετών στο Ουζμπεκιστάν φανερώνει την
αποτυχία διεθνούς απομόνωσης του Πούτιν.  Οι συμμαχίες που συνάπτονται
εντός του ΟΣΣ αλλά και πέραν αυτού επιβεβαιώνουν μεν την πτώση
του αμερικανικού ηγεμονισμού αλλά δεν παύουν να χαρακτηρίζονται από
δομικές αδυναμίες και ετερόκλητα συμφέροντα. 


* Ο Δημήτρης Tσαρούχας είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Διεθνών Σχέσεων του
Πανεπιστημίου Μπίλκεντ και επιστημονικός συνεργάτης στο ΕΛΙΑΜΕΠ.


ΠΗΓΗ: Τα Νέα

Κοινοποιήστε

Facebook
Twitter
LinkedIn
Print