Άρθρο της δρ. Ξένιας I.
Λοϊζίδου*
Από τη δεκαετία του 1980, ο
Διεθνής Οργανισμός για το Κλίμα (IPCC) προειδοποιεί με εκτενείς εκθέσεις για
τον ακραίο κίνδυνο που αντιμετωπίζει ο πλανήτης μας από την ταχύτατα
εξελισσόμενη κλιματική αλλαγή. Οι
εκθέσεις παράγουν τρανταχτά πρωτοσέλιδα, η διεθνής κοινότητα κινητοποιείται με
εξαγγελίες, εισηγήσεις, συναντήσεις κορυφής (τις γνωστές Cop), την ώρα που 3,3
δισεκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε περιοχές υψηλής τρωτότητας από την κλιματική
αλλαγή. Η Μεσόγειος αποτελεί «hot spot»,
με τη θερμοκρασία να αυξάνεται με ρυθμούς ταχύτερους από τον μέσο όρο του
υπόλοιπου πλανήτη.
Ειδικά η Ευρωπαϊκή Ένωση θέτει
ως προτεραιότητα την πράσινη μετάβαση και αναπτύσσει την Πράσινη Συμφωνία. Στόχος είναι η μείωση των θερμοκηπιακών
εκπομπών, που μετριέται σε ισοδύναμο διοξειδίου του άνθρακα, έτσι ώστε η
παγκόσμια θερμοκρασία να μην αυξηθεί περισσότερο από 1,5 βαθμό Κελσίου. Η Cop26 στη Γλασκώβη πριν από έναν χρόνο
τόνισε την άμεση αναγκαιότητα για δράση και προσαρμογή. Η Cop27 την εβδομάδα αυτή στο Σαρμ ελ Σέιχ
διακηρύσσει ως στόχο να «ξεκολλήσουμε» από τις διαπραγματεύσεις και τους
σχεδιασμούς και επιτέλους να εφαρμόσουμε δράσεις και λύσεις.
Εντούτοις, η υπερθέρμανση του
πλανήτη συνεχίζεται. Οι «πλούσιες»
εξαγγελίες τόσων ετών είχαν «φτωχό» αποτέλεσμα στη μείωση των εκπομπών και στην
αναγκαία προετοιμασία του πλανήτη για την πράσινη μετάβαση και τη διείσδυση των
ΑΠΕ στο ενεργειακό ισοζύγιο. Ακόμα και
τώρα, π.χ., βλέπουμε την Ελλάδα να διστάζει ανεξήγητα στην προώθηση φωτοβολταϊκών
στις στέγες των κατοικιών.
Η νέα αυτή «κανονικότητα» του
κλιματικού χάους πρέπει να αντιμετωπιστεί αποφασιστικά με οριζόντιες παγκόσμιες
δράσεις, σε συνδυασμό με συγκεκριμένες τοπικές παρεμβάσεις και λύσεις. Η επικέντρωση στη μείωση των εκπομπών του
άνθρακα μόνο μέσα από την αλλαγή του ενεργειακού μας μοντέλου δεν μπορεί
να είναι αποτελεσματική, αφού αντιμετωπίζει με μονοδιάστατο τρόπο ένα
πολυσύνθετο πρόβλημα. Ας δούμε μερικά
παραδείγματα:
1. Οι πόλεις μας υπερθερμαίνονται και την ίδια
στιγμή οι αστικές «αναπλάσεις» αποτελούν έναν ύμνο στο τσιμέντο, που ανακλά και
αυξάνει τη θερμότητα δημιουργώντας θερμικές νησίδες, αυξάνοντας έτσι τις
ενεργειακές απαιτήσεις των νοικοκυριών για ψύξη και θέρμανση – ενώ η έλλειψη
χώματος που θα απορροφούσε τη βροχή καθώς και το μπάζωμα των φυσικών απορροών
οδηγούν σε συχνές πλημμύρες. Κόβονται
δεντροστοιχίες με ώριμα, αειθαλή δέντρα, που κάνουν σκιά, σταθεροποιούν το
έδαφος και απορροφούν τη θερμότητα, για να κατασκευαστούν δρόμοι μέσα από
πολύτιμους αστικούς πνεύμονες. Οι πόλεις
μας όμως πρέπει να ελευθερωθούν από τα τσιμέντα, να αυξηθούν το αστικό πράσινο,
η αειφόρος κινητικότητα, οι ανοιχτοί κοινοί χώροι. Οι εξαγγελίες για «έξυπνες» πόλεις πρέπει να
συμβαδίζουν με την αναβάθμιση των υποδομών, ώστε οι «έξυπνες» πόλεις μας να
είναι και ανθρώπινες.
2. Η απερήμωση προχωρεί και οι ακαλλιέργητες και
χέρσες εκτάσεις γίνονται ιδιαίτερα ευάλωτες. Χρειάζεται στήριξη η γεωργία, κυρίως οι μικροί
παραγωγοί της Μεσογείου, με ενίσχυση της εισαγωγής καλών γεωργικών πρακτικών,
προώθηση της κομποστοποίησης, χρήση νέων τεχνικών και τεχνολογίας κ.ά.
3. Στο όνομα της πράσινης μετάβασης, οι
στρεβλώσεις είναι πολλές. Παράδειγμα, το
ψευδοδίλημμα που οδηγεί στην καταστροφή δασικών και προστατευόμενων περιοχών
για την κατασκευή μεγάλων ολιγοπωλιακών αιολικών ή φωτοβολταϊκών πάρκων,
καταργώντας κάθε έννοια αειφορίας. Λύσεις
για ορθή και κοινωνικά αποδεκτή χωροθέτηση υπάρχουν, χωρίς να καταστρέφουμε το
ίδιο το «ανοσοποιητικό» σύστημα του τόπου μας.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία
πυροδότησε τη μεγαλύτερη παγκόσμια ενεργειακή κρίση και έθεσε την έγνοια για
την κλιματική αλλαγή σε δεύτερο πλάνο. Ταυτόχρονα,
όμως, σε πολλές χώρες επιτάχυνε την επένδυση σε ΑΠΕ. Όλα φαίνονται ακόμη ρευστά. Πάντως, χωρίς να τρέφουμε ψευδαισθήσεις,
ευχόμαστε αυτή την εβδομάδα στην Αίγυπτο οι ηγέτες στην Cop27 να προχωρήσουν σε
συγκεκριμένες λύσεις για προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, από τη γεωργία μέχρι
την αστική ανάπτυξη. Λύσεις που θα έχουν
άμεσα αποτελέσματα στις τοπικές κοινωνίες._
* Η δρ. Ξένια I.
Λοϊζίδου είναι πολιτικός μηχανικός – ακτομηχανικός, σύμβουλος Αειφορίας και
Κλιματικής Αλλαγής και αναλύτρια στο ΕΛΙΑΜΕΠ.
ΠΗΓΗ: Τα
Νέα
