Η ονομασία Μουσώνες προέρχεται από την Αραβική λέξη mausim που σημαίνει εποχή. Πρόκειται για ανέμους περιοχικής κυκλοφορίας των οποίων η διεύθυνση αλλάζει με την αλλαγή της εποχής από χειμώνα σε καλοκαίρι. Οι μουσώνες αναπτύσσονται σε αρκετές περιοχές της υδρογείου, αλλά οι περισσότερο γνωστοί είναι οι μουσώνες των Ινδιών.
Αίτια δημιουργίας των μουσώνων
Χειμερινοί μουσώνες
Μια ικανοποιητική εξήγηση είναι η εξής: Για να αλλάξουν οι άνεμοι διεύθυνση, θα πρέπει να αλλάξει και η οριζόντια βαροβαθμίδα. Στην περίπτωση των Μουσώνων των Ινδιών, κατά τη διάρκεια του χειμώνα πάνω από την ηπειρωτική Ασία επειδή ψύχεται πολύ η ξηρά και οι ορεινοί όγκοι, οι θερμοκρασίες του αέρα γίνονται πολύ χαμηλές. Ψύχεται λοιπόν ο αέρας, γίνεται πυκνότερος, δημιουργούνται υψηλές ατμοσφαιρικές πιέσεις και αναπτύσσεται έτσι ο γνωστός Σιβηρικός αντικυκλώνας. Την ίδια εποχή η θερμοκρασία της επιφάνειας της εκτεταμένης θαλάσσιας περιοχής του Ινδικού Ωκεανού διατηρείται υψηλότερη, οπότε και η θερμοκρασία του αέρα πάνω από τη θάλασσα είναι υψηλότερη. Ο αέρας θερμαίνεται, γίνεται αραιότερος (λιγότερο πυκνός) οπότε δημιουργούνται χαμηλές ατμοσφαιρικές πιέσεις. Η διαφορά των θερμοκρασιών του αέρα πάνω από τις μεγάλες αυτές εκτάσεις, δημιουργεί διαφορές των ατμοσφαιρικών πιέσεων με βαροβαθμίδα από την ξηρά προς τη θάλασσα, δηλαδή στην περιοχή αυτή από Βορρά προς Νότο.
Έτσι, δημιουργούνται οι βορειοανατολικοί χειμερινοί Μουσώνες των Ινδιών και του Ινδικού Ωκεανού. Οι χειμερινοί Μουσώνες μεταφέρουν ξηρές αέριες μάζες από τα ηπειρωτικά προς τον ωκεανό. Πάνω από τη σχετικά θερμότερη θάλασσα, ο αέρας σαν ελαφρύτερος ανέρχεται προς τα πάνω και από κάποιο υψόμετρο και μετά μέσα στην τροπόσφαιρα, αρχίζει να κινείται προς την ξηρά δηλαδή προς τα βόρεια, συμπληρώνοντας έτσι την κυκλοφορία των χειμερινών Μουσώνων.
Θερινοί μουσώνες
Τους θερινούς μήνες συμβαίνει το αντίθετο. Επειδή η ξηρά λόγω της ηλιακής θερμότητας γίνεται θερμότερη από τη θάλασσα, και ο αέρας πάνω από την ηπειρωτική Ασία θα γίνεται θερμότερος από τον αέρα πάνω από τον Ινδικό Ωκεανό, άρα και πυκνότερος, οπότε μα ανάλογη ατμοσφαιρική διεργασία όπως περιγράφτηκε πριν, πάνω από την ηπειρωτική Ασία δημιουργούνται χαμηλές ατμοσφαιρικές πιέσεις και πάνω από τον Ινδικό Ωκεανό υψηλές ατμοσφαιρικές πιέσεις. Η βαροβαθμίδα έχει διεύθυνση από τη θάλασσα προς την ξηρά, δηλαδή στην περιοχή αυτή από Νότο προς Βορρά. Έτσι δημιουργούνται οι νοτιοδυτικοί θερινοί Μουσώνες των Ινδιών και του Ινδικού Ωκεανού.
Οι θερινοί Μουσώνες μεταφέρουν υγρές αέριες μάζες από τον Ινδικό Ωκεανό προς τα ηπειρωτικά των Ινδιών, οι οποίες θερμαίνονται πάνω από τη ζεστή ξηρά, ανέρχονται, ψύχονται, συμπυκνώνουν και δημιουργούν σύννεφα κατακόρυφης ανάπτυξης με συνέπεια πολύ ισχυρές βροχές. Από τον Ιούνιο μέχρι το Σεπτέμβριο δημιουργούν περίπου το 80% της συνολικής ετήσιας βροχόπτωσης πάνω από τις Ινδίες. Μέτα από κάποιο υψόμετρο μέσα στην τροπόσφαιρα, οι αέριες μάζες έχουν ψυχράνει και αρχίζουν να κινούνται προς τον Ινδικό Ωκεανό συμπληρώνοντας έτσι την κυκλοφορία των θερμών Μουσώνων.
Η ίδια ατμοσφαιρική διεργασία για τη δημιουργία χειμερινών και θερινών Μουσώνων, συμβαίνει και σε άλλες μεγάλης έκτασης περιοχές, όπως για παράδειγμα, οι περιοχές της Δυτικής Αφρικής, Αυστραλίας, Νότιας Κίνας κλπ. Στις περιοχές αυτές επικρατούν εποχιακοί άνεμοι Μουσώνες, αλλά με μικρότερης έντασης φαινόμενα. Οπωσδήποτε για τη δημιουργία των Μουσώνων παίζει ρόλο και η μετατώπιση της Ενδροτροπικής Ζώνης Σύγκλισης (ITCZ) από εποχή σε εποχή.
Χρησιμοποιήθηκαν πληροφορίες από το βιβλίο ”Ναυτική Μετεωρολογία” του κ. Κασιμίδη
Πηγή e nautilia
